De dood van Maria Catalina Cabral, een centrale figuur in het corruptieschandaal dat het land momenteel in zijn greep houdt, heeft ons misleide prioriteitsbesef scherp in beeld gebracht.

Haar geheimen mee in het graf nemen, zou men denken, zou onze verontwaardiging automatisch verder aanwakkeren. Blijkbaar niet; we zijn gewoon te aardig voor ons eigen bestwil, hoewel we wel enige hulp kregen van onze politie. Door de dood als zelfmoord te bestempelen, een persoonlijke tragedie, veel te snel, zelfs vóór een autopsie, raakten ze de juiste gevoeligheden onder ons slachtoffers; ze gaven ons een excuus om een stap terug te doen en privéruimte toe te staan voor het rouwen.

Zelfs toen een autopsie werd voorgesteld, als een kennelijke bijgedachte, stelde Cabrals echtgenoot het ter discussie als een soort ontheiliging, of een ontkenning van een natuurlijk recht: Wat zou iemand nu nog meer van haar nodig hebben nu ze dood is? En opnieuw gaf de politie min of meer toe.

En zo werd de volgorde van prioriteiten even opgeschort. Natuurlijk diende Kerstmis ook als een passend seizoen. Hoe dan ook, er werd niet zo prompt een actief onderzoek uitgevoerd als het geval had moeten zijn.

Maar hoe kan deze concessie van afstand geven, van opschorting van de rechtsgang, zij het slechts voor het moment, worden gerechtvaardigd in de context waarin deze al te duidelijk verdachte dood plaatsvond?

Cabral was niet alleen een van degenen die werden genoemd als begunstigde van de omleiding van honderden miljarden aan belastingbetalerpeso's toegewezen aan overstromingsbestrijdingsprojecten naar de zakken van ambtenaren (onder anderen, naast haar soort, senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden, budgetfunctionarissen, accountants en ingenieurs) en overheidsaannemers; als onderstaatssecretaris voor planning en publiek-private samenwerking bij het Ministerie van Openbare Werken en Snelwegen (sinds 2014), was ze simpelweg te strategisch gepositioneerd om verdenkingen van medeplichtigheid te vermijden. In feite werd ze beschuldigd als een interne facilitator, een contactpersoon voor de samenzwering.

Uren voor haar dood had ze gevraagd om alleen gelaten te worden op een weg langs een klif, een aanwijzing die onmiskenbaar zou zijn geweest voor iedereen die had geweten wat ze doormaakte. Toch was dit alles blijkbaar verloren gegaan aan haar chauffeur, haar enige gezel op dat moment: hij liet haar niet alleen uit het oog, maar liet haar helemaal alleen. Kort daarna werd haar gebroken lichaam gevonden liggend op de rotsen beneden.

Aansprakelijkheid ontlopen

Een foto van haar zittend op een wegborstwering, genomen door haar chauffeur voordat hij haar alleen liet, kan eindeloze nieuwsgierigheid en speculatie inspireren over welke gedachten haar op dat moment bezighielden. Zeker, die gedachten waren meer waard dan een armzalige cent, zodat degenen onder ons die alleen maar wensen dat iedereen zijn verdiende gerechtigheid krijgt, zich waarschijnlijk dubbel bedrogen zouden voelen bij het onderzoeken van haar gedachten voor haar dood.

Door te sterven, ontsnapt ze aan alle aardse aansprakelijkheid, en door haar eeuwige stilzwijgen worden haar medeverdachten zelf geholpen met hun eigen kansen bij de wet. Zo wordt het terugvorderen van het gestolen belastinggeld, dat de concrete essentie van gerechtigheid vormt, vooral voor degenen die door corruptie tot eeuwigdurende ontbering zijn veroordeeld, veel moeilijker dan het zou zijn geweest als ze eerlijk was geweest, door vrijwillige teruggave en getuigenis.

Toch is eerlijk zijn steevast de laatste optie. En in een cultuur waar corruptie wordt gepleegd door cross-institutionele samenzweringen, die steeds groter en gemakkelijker geld opleveren, is de verleiding om vol te houden, stel ik me voor, bijzonder moeilijk te weerstaan.

Vertrouw erop dat de daders eerst proberen zich vrij te kopen, of wegrennen en zich verstoppen, of deals sluiten met de wet, of, zoals in Cabrals zeldzame en extreme geval, hun leven opofferen in de hoop dat de onrechtmatig verkregen vruchten van dat offer onvindbaar en erfbaar blijven, niet terugbetaald. – Rappler.com