Merkeziyetsiz Finans (DeFi) Nedir?
İlgili Makaleler
2020'de DeFi gelişmeye başlamış ve 2021'de DeFi Summer, piyasayı canlandırmıştı. 2022 yılında, kilitlenen toplam değer 219,47 milyar dolarla tarihi bir zirveye ulaşmıştı. Peki, merkeziyetsiz finans tam olarak nedir?
1. Merkeziyetsiz Finans (DeFi) Nedir?
DeFi, akıllı sözleşmeler aracılığıyla blok zinciri ağları üzerine inşa edilmiş bir finansal ekosistemdir. DeFi'nin çözmeyi amaçladığı sorunlar arasında merkeziyetsizlik, rant arayan aracıların ortadan kaldırılması ve mevcut finansal sistemin küçük engeller ve yüksek verimlilikle iyileştirilmesi yer almaktadır.
Örneğin, geleneksel finansta uluslararası ödemeleri ele alalım. Bir kişinin başka bir ülkedeki birine para göndermesi gerektiğinde, genellikle bir finans kurumuna başvurması gerekir. Bu durumda, bu üçüncü taraf aracılar, ücrete tabi olan bir kayıt ve doğrulama süreci talep edebilirler. Ayrıca, işlemlerin tamamlanması birkaç iş günü sürebilir.
Ancak DeFi'de, kullanıcıların üçüncü taraf aracılara ihtiyaç duymadan varlıklarını cüzdan hesaplarından doğrudan alıcılara göndermeleri yeterlidir. İşlemler genellikle 1 saat içinde tamamlanır ve çalışma saatleri gibi bir zaman kısıtlaması bulunmaz.
2. DeFi'nin Avantajları
Geleneksel merkezi finans ile karşılaştırıldığında DeFi aşağıdaki avantajlara sahiptir:
Merkeziyetsizlik: DeFi, aracıların ve arbitraj kurumlarının aradan çıkarılmasına olanak tanır. Kodlar, çeşitli potansiyel anlaşmazlıklar için çözümler sağlayabilir. Kullanıcılar, özel anahtarlar aracılığıyla varlıkları üzerinde tam kontrole sahiptir. Bu yaklaşım, ürünlerin kullanım maliyetini düşürür ve daha uyumlu bir finansal ekosisteme katkıda bulunur.
Küçük Engeller: Kimlik veya gelire dayalı giriş engelleri olmaksızın herkes finansal DeFi hizmetlerine erişme ve bunlardan yararlanma iznine sahiptir. Bu, gerçek dünyada finansal hizmetlere erişemeyen grupları kapsama potansiyeline de sahiptir.
Açık Kaynak ve Açık Erişim: Tüm protokoller açık kaynaklıdır ve herkesin protokoller üzerinde yeni finansal ürünler ve hizmetler oluşturmasına olanak tanır. Bu, bu alanın hızla gelişmesini sağlayan ana faktörlerden biridir.
3. DeFi Kullanım Alanları
Çeşitli merkeziyetsiz uygulamalar olduğu gibi, merkeziyetsiz finansın (DeFi) da çok sayıda kullanım alanı vardır. Bunlar arasında merkeziyetsiz borsalar, borç verme, ödemeler, varlık yönetimi, sigorta, varlık finansmanlığı ve daha özel alanlar yer almaktadır.
Ödemeler: Bitcoin'e benzer şekilde, tüm akıllı sözleşme platformları üzerinden, dünya çapında varlık gönderilebilir. Bu işlemi yapmak, bir e-posta göndermek kadar basit ve hızlıdır.
Merkeziyetsiz Borsalar (DEX): Kullanıcılar, DEX platformlarındaki özel anahtarlar aracılığıyla varlıklarını kendi kendilerine yönetebilirler. İşlemlerde, kayıt veya doğrulama gerekmez. Kullanıcılar rahatlıkla ihtiyaç duydukları tokenlerin alım satımını yapabilirler.
Merkeziyetsiz Borç Verme: Teminat sağlayabilen herkes, üçüncü taraflara bilgi vermeden doğrudan borç verme işlemini tamamlayabilir. Borçlular, kripto varlıklarını teminat göstererek ve faiz ödeyerek borçlarını güvence altına alırken, borç verenler platforma varlık yatırarak faiz kazanır.
Stabil Coinler: Bunlar belirli varlıklara sabitlenmiş tokenlerdir. Birçoğu ABD Doları gibi yaygın olarak kabul gören para birimlerine sabitlenmiştir. Birçok finansal ürün ve genel tüketim için kripto para birimlerinin yüksek volatilitesini idare etmek zordur. Stabil coinlerin ortaya çıkışı bu sorunu çözmektedir. Büyüyen stabil coin piyasası DeFi için güçlü bir destek sağlar.
Merkeziyetsiz Sigorta: Merkeziyetsiz sigorta, sigortayı daha ucuz, daha hızlı ve daha şeffaf hale getirmeyi amaçlamaktadır. Otomasyon arttıkça, sigorta daha uygun fiyatlı hale gelir.
4. Popüler DeFi Uygulamaları
4.1 Uniswap
Uniswap, ETH ve tüm ERC20 tokenleri arasında hızlı ve kolay alım satım işlemlerine olanak tanıyan, Ethereum üzerine inşa edilmiş merkeziyetsiz bir alım satım protokolüdür. Otomatik Piyasa Yapıcı (AMM) modelinin kullanımına öncülük ederek DEX'in ana akım piyasalara başarılı bir şekilde girmesine yardımcı olmuştur.
Uniswap şu anda ETH, Polygon, Arbitrum, Optimism, BNB Chain, Avalanche ve Celo dahil olmak üzere 7 halka açık zinciri destekler ve blok zinciri endüstrisindeki en büyük DEX'tir. Uniswap ayrıca OpenSea, X2Y2, SudoSwap, LooksRare NFT gibi alım satım piyasalarından gelen emirleri toplayarak NFT alım satımını da destekler ve onu kapsamlı bir merkeziyetsiz alım satım platformu haline getirir.
4.2 AAVE
Aave, Ethereum tabanlı merkeziyetsiz bir borç verme sistemidir. Kullanıcıların, aracılar olmadan çeşitli kripto varlıkları borç almalarına, borç vermelerine ve faiz kazanmalarına olanak tanır.
4.3 Lido
Hisse İspatı (POS) zincirleri için merkeziyetsiz bir stake çözümü sunan bir likidite stake platformudur. Lido şu anda ETH 2.0 için en büyük merkeziyetsiz stake protokolüdür ve stake edilen varlıklara likidite sunar.
4.4 MakerDAO
MakerDAO, en büyük ve aynı zamanda ilk merkeziyetsiz stabil coin projesidir.
5. Sonuç
DeFi, finansal eşitsizliği çözmeyi, daha adil ve açık bir finansal sistem yaratmayı amaçlamaktadır. Önceki yükseliş piyasası sırasında önemli bir ilerleme ve gelişme kaydetmiş olsa da, geleneksel finansla karşılaştırıldığında hâlâ erken bir aşamadadır. Kullanıcı tabanı nispeten küçüktür ve spekülatif ve arbitraj faaliyetlerine daha fazla odaklanılmaktadır. Daha geniş bir nüfusun finansal hizmetlere erişimine gerçekten yardımcı olabilmesi için hâlâ kat etmesi gereken uzun bir yol vardır.
Bununla birlikte, merkeziyetsizleşme eğiliminin devam edeceğine inanıyoruz. Daha fazla kaynak ve inovasyonla birlikte DeFi, finans sektöründe giderek daha önemli bir rol oynayacaktır.